վարժություն 152, 154-157, 160-162,166-171 և հովը

152 Ա և Բ խմբի բառերի իմաստների տարբերությունը բացատրի´ր:

Ա                        Բ

Պար       —       պարում է
երգ         —        երգել է
կանչ      —        կանչել է
հարց    —        հարցրել է
կապ      —        կապում է

 

Ա խմբի նկարագրում են երևույթները և կոչվում են գոյական, իսկ Բ խմբի բառերը գործողություն են ցույց տալիս և կոչվում են բայեր

154 Տրված բառախմբերում պակասող բառերն ավելացրո´ւ , որ դառնան նախադասություննր:

Բակում մի երիտասարդ սրինգ ….
Երեխան քարերի մեջ ինչ-որ բան ….
Մի մարդ մութ գիշերով ձոր ….
Անձրևը անընղհատ ….
Արևի առաջին շողերի հետ քաղաքն աղմուկով ….

 

 

Բակում մի երիտասարդ սրինգ էր նվագում:
Երեխան քարերի մեջ ինչ-որ բան գտավ:
Մի մարդ մութ գիշերով ձոր գնաց:
Անձրևը անընդհատ կաթկթում էր:
Արևի առաջին շողերի հետ քաղաքն աղմուկով ուրախացավ:

155 Նախորդ աոաջադրանքը կատարելիս ինչպիսի՞ բառեր ավելացրիր:

Դրանք գործողություն ցույց տվող բառեր են` բայեր են:

Հին հայերենում «բայ» նշանակում է «խոսում է, ասում է»:

156 Ի՞նչ ընդհանրություն ունեն ընդգծված բառերը (ի՞նչ հարցի են պատասխանում, ի՞նչ են ցույց տալիս):

Արջը տանձ է ուտում:
Մեր բարդին սոսափում է:
Սևաչյա աղջիկը երգում է:
Միայնակ ծաղիկը սպասում էր վերջին քամուն:
Անվանի մարզիկի հետ հանդիպելու կգա՞ս:
Նա մոտեցավ խշշացող գետին:

 

Նրանք պատասխանում են ով, ինչ և ինչին հարցերին և առարկա են ցույց տալիս:

157 Գոյ արմատով կազմված բառերի բացատրությունը կարդա՛:
«Գոյական» անունն ինքդ բացատրի´ր:

Գոյ — էակ, էություն, արարած:
Գոյություն — լինելը, լինելիություն:
Գոյանալ — գոյություն ստանալ, առաջանալ:
Գոյատևել — գոյություն ունենալով տևել, շարունակվել:
Անգո — գոյություն չունեցող:

Գոյական- իր, ապրանք, Գոյութիուն ունեցող, էակ:

160 Ընդգծված բառերն ի՞նչ հարցի են պատասխանում և ի՞նչ են ցույց տալիս: Ի՞նչ անուն կտաս այդ բառերին:

Ծանր առարկա, կանաչ արտ, բարձր տանիք, գունավոր նկար, բարակ ժապավեն, նեղ ճանապարհ, պղտոր գետ:

Պատասխանում են ինչպիսի հարցին և ցույց են տալիս առարկայի ինչպիսի լինելը: Կոչվում են ածական:

161. Հարցում արտահայտող բառը փոխարինի´ր համապատասխան բառով:

Ինչպիսի՞ արև, ինչպիսի՞ օր, ինչպիսի՞ առվակ, ինչպիսի՞ հեռուստացույց, ինչպիսի՞գիրք, ինչպիսի՞ մարդ:

Պայծառ արև, հետաքրքիր օր, նեղ առվակ, մեծ հեռուստացույց, հետաքրքիր գիրք, աշխատասեր մարդ:

162. Պարզի´ր, թե տրված բառակապակցությունների մեջ ո՞ր բառն է գոյական, ո՞րը` ածական (Ածական անունն առաջացել է ածել բառից: Հին հայերենում ածել նշանակում է ավելացնել, վրան դնել, բերել):

Ածական գոյական

Բարակ բարդի, գանգուր մազեր, առասպելական քաղաք, քառաձի կառք, ստորին շերտ, վերին հարթակ, հեռատես գիտնական:

166. Տրված բառերը երեք խմբի բաժանի՛ր և դրանց տարբերությունը բացատրի´ր:

Գոյական	ածական	բայ
ծաղիկ	ջինջ	վազել
ժամացույց	բուրավետ	թրթռալ
ջուր	մեծ	թիավարել
սար	ջրոտ	ջրել
մարդ	ուրախ	գնալ
երեխա	ծաղկավետ	լողալ
նավաստի	հրաշալի	վազվզել
օձ	մաքուր	սողալ
ամպ	ճկուն	իջնել
ինքնաթիռ	Սև	բացվել
առվակ	պայծառ	չխկչխկալ
գարուն	սպիտակ	գոռգռալ
թիթեռ	գաղտնի	բարձրանալ
պահակ	ոսկեզօծ	պահել
նավակ	երկաթյա	ոսկեզօծել
հատիկ

 

 

 

Ծաղիկ, ջինջ, վազել, բուրավետ, մեծ, ժամացույց, թրթռալ, թիավարել, ջուր, ջրոտ, ուրախ, ջրել, սար, մարդ, գնալ, ծաղկավետ, հրաշալի, երեխա, լողալ, վազվզել, մաքուր, նավաստի, օձ, ճկուն, սողալ, իջնել, ամպ, բացվել, չխկչխկալ, սև, ինքնաթիռ, առվակ, պայծառ, գոռգոռալ, գարուն, բարձրանալ սպիտակ, թիթեռ, պահակ, նավակ, զաղտնի, պահել, հատիկ, ոսկեզօծ, ոսկեզօծել, երկաթյա:

168. Ընդգծված բառերն ինչո՞վ են նման:

Անմիջապես հասկացա:
Մտերմորեն խրատում էր:
Վաղուց հասել է:
Ամբողջովին մոռացվել է:
Լիովին բավարարվեց:
Բազմիցս ասել եմ:
Երբեմն լսվում Է:

Ընգծված բառերը բայերը հստակեցնում են ընգծում են նրանց իմաստը և լրացնում են նրանց:

169. Նախորդ վարժության մեջ ընդգծված բառերը գրի´ր: Ինչպե՞ս կանվանես բառերի այդ խումբը:

Անմիջապես, Մտերմորեն, Վաղուց, Ամբողջովին, Լիովին, Բազմիցս, Երբեմն : Նրանք գործողություն ցույց տվող բառերի լրացումներ են:

170. Ընդգծված բառերը դուրս գրի՛ր: Դրանք բառերի ո՞ր խմբին կավելացնես:

Ուշացած տղան շտապ մոտեցավ խմբի ղեկավարին:
Մեքենան դանդաղ պտտվեց ու կանգնեց:
Այդ մասին հաճախ եմ մտածում:
Այդ օրն իր հոտը հեռու քշեց:
Ուշ հասար. ամեն ինչ վերջացել Է:
Կրկին խնդրում եմ, որ անպայման ընդունես հրավերը:

Շտապ, դանդաղ, հաճախ, հեռու, ուշ, կրկին:

Դրանք բայի լրացումներ են:

171. Նախորդ չորս վարժություններում կարևորված բառերի խումբը անվանում են մակբայ (մակ-վրա): Փորձի´ր բացատրել այդ անունը:

Մակբայը ցույց է տալիս գործողության հատկանիշը կամ հանգամանքը:

ՀՈՎԸ

Պատուհանըս մատնահարեց ու անցավ,
Հովն հերաձակ աշունին.
Չարաճըճի ինչպես աղջիկ մը, ինչպես
Խաղընկեր մը` դրան ետին մոռցըված`
Պատուհանըս մատնահարեց ու անցավ,
Հովն հերաձակ աշունին:

Իր ետևեն ես կը վազեմ շնչահատ,
Ու շվարուն ու հոգնած.
Ինք խույս կու տա իմ գրգանքես, թևերուս
Պարապնդումն է դատարկ.
Բայց ա՜նառակ` երկու ձեռքես կը փախչի,
Մինչ ետևեն կը վազեմ ես շնչահատ,
Ու շվարուն ու հոգնած:

Մինչև դաշտերը կը վազեմ հետապինդ,
Մինչև անտա՛ռն իսկ կ’երթամ.
Բայց ամենուն կրնա ընել ինք դարպաս.
Թուփին, ջուրին, տերևին.
Ու լըճակին գիրկը կ’իյնա, կամ տեսնես
Ծառին կատարն է թառած:

Մանուկի պես կը պլլըվի երբեմն ալ
Մայր թուփերու քըղանցքին.
Եվ երբ զինքը կը կանչեմ ես սրդողած`
Կը քրքըջա զինք անդին:
Շա՛չ, ապտակ մը կը զարնե մերթ երեսիս,
Նույն վայրկյանին կը փախչի,
Եվ ես ի զո՜ւր կ’իյնամ նորեն ետևեն,

Մինչև դաշտերը կը վազեմ հետապինդ,
Մինչև անտա՛ռն իսկ կ’երթամ…

Եվ երբ հուսատ կը հեռանամ թիկնադարձ,
Կըռնակես վե՜ր կը մագլի,
Կամ մազերս կ’ուզե համրել, կամ հանկարծ
Ուժգին մեջքիս կը փարի:

Եվ երբ ցասկոտ նորեն ետիս ես դառնամ`
Վաղո՜ւց փախեր է արդեն,
Ու չորս կողմըս կ’ավրըշտըկե ու վարդեն
Կ’առնե անոր սակավարյուն շափրակներ.
Ու, դաևձյալ` երբ կը հեռանամ թիկնադարձ`
Կըռնակես վե՜ր կը մագլի…

 

պարապնդում -ամրափակում

քղանցք -փեշ

սրդողած -նեղացած

շափրակ -ծաղկի պսակ

կպլլվի -փաթաթվում է

կիյնա -ընկնում է

կմագլի -մագլցում է

կավրշտկե -ավերում է, քարուքանդ է անում

Հարցեր և առաջադրանքներ՝

1. Տրված բառերն ու արտահայտություններն արևելահայերեն դարձրու. Կփարի- կփաթաթվի, խույս կու տա— կխուսափի, կրնա-կկարնա, դրան ետին մոռցված— դռան ետևում մոռացված , ծառի կատարն է թառած— ծառի կատարին նստած, նորեն ետիս ես դառնամ— կրկին ետ գամ:
2. Տրված բառերի կազմությանն ուշադրություն դարձրու և դրանց իմաստները բացատրիր.

Մատնահարել- մատերով խփել, շնչահատ- շունչը կտրված , թիկնադարձ-թիկունքը շրջած, հուսահատ- հույսը կտրած:

1. Տրված մակդիրները/ փոխաբերական իմաստով / բացատրիր.

հերարձակ աշուն-հեռվից եկած աշուն, մայր թփեր- թփի հիմական մաս, սրդողած կանչել- նեղացած կանչել, շվարուն վազել- մոլորված վազել, սակավարյուն շափրակներ- կիսաչորացած պսակներ:

1. Ինչպե՞ս է ներկայացված հովը. պատասխաններից մեկը ընտրիր և պատճառաբանիր՝

ա. Պարզապես իբրև բնության երևույթ:

բ. Շնչավորվախ՝ իբրև անձ:

Բանաստեղծությունը ընթեռցելիս տպավորություն են ստեղծվում կարծես հովը, ինչ որ անձ էր, որը չարաճճի էր և ուներ իր քմահաճությունները:

5. Ո՞ւմ է նմանեցվում հովը. համեմատությունները դուրս գրիր և բացատրիր:

Չարաճըճի ինչպես աղջիկ մը, ինչպես
Խաղընկեր մը` դրան ետին մոռցըված`

Հովը ` չարաճճիի և անկարգի պես էր պահում:

6. Բնութագրիր քնարական հերոսներին՝

ա. Հովին- չարաճճի, անկարգ, քմահաճ, անհասկացող, կամակոր:

բ. նրա ընկերոջը՝ պատանուն- ընկերասեր, բարի, խաղով տարված,նեղացկոտ, միամիտ:

 

 

 

 

 

 

English 11-15

Adjectives

Dinah is one of the most good-natured children that ever lived, but she is very, very lazy. There is nothing she likes, or used to like, so much as to curl up in some warm corner in the sun and do nothing.

Dinah’s mother wished very much that her child should learn to read, but the lady who tried to teach her soon gave it up. “It is no use,” she said, “Dinah will not learn. She is not a stupid child, but she is too lazy for anything.”

It happened, soon after this, that a young man from Massachusetts came to the house where Dinah lived. He brought with him something no one else in the neighborhood had ever seen before–a pair of roller-skates.

When Dinah saw the young man going rapidly up and down the piazza on his skates she was so astonished she hardly knew what to think. She ran after him like a cat, her black eyes shining as they had never shone before.

One day the young man allowed her to try on the skates. The child was too happy for words. Of course she fell down, and sprawled about the floor, but did not mind at all.

“Look here, Dinah,” said the young man, “I understand that my aunt has been trying to teach you to read.”

Dinah answered that she certainly had.

“Why didn’t you learn?” asked the young man. “You need not trouble to answer,” said he, “it was just because you are too lazy. Now, if, on the first of January, you can read, I tell you what I will do. I will send you as good a pair of roller-skates as I can buy in Boston.”

How Dinah’s eyes snapped. For a moment she said nothing, then exclaimed decidedly, “I’ll have those skates, sure.”

And she did. When she bent her mind on her work she could always do it well, no matter what it was.

The lady who had before this found her such a difficult child to teach, now had no trouble. If Dinah showed the least sign of her former laziness the word SKATES! was enough to make her bend her mind on her lesson instantly.

On New Year morning she received a box marked in large printed letters:

MISS DINAH MORRIS,
Care of Mrs. Lawrence Delaney,
NEW ORLEANS, LA.
If she can read what is on the outside of this box she can have what is inside.

And as Dinah read every word plainly and quickly, of course she had for her very own the fine roller-skates the box held. And now sitting curled up in the sun, doing nothing, is not the thing she likes to do best.

verbs

present (ներկա)     past (անցյալ)
1    lives, live                         lived
2    is, are                        was, were
3    likes, like                    liked
4    curls up, curl up    curled up
5    does, do                       did
6    wishes, wish           wished
7    learns, learn            learnt
8    reads, read                 read
9    tries, try                      tried
10    teaches, teach         taught
11    gives up, give up    gave up
12    says, say                     said
13    come, comes            came
14    brings, bring        brought
15    sees, see                   saw
16    knows, know          knew
17    thinks, think          thought
18    runs, run                  run
19    shines, shine       shined
20    allows, allow       allowed
21    falls down, fall down    fell down
22    sprawls, sprawl    sprawled
23    don’t mind          didn’t mind
24    looks, look               looked
25    understands, understand    understood
26    answers, answer    answered
27    has, have                   had
28    asks, ask                  asked
29    can                           could
30    tells, tell                   told
31    sends, send              sent
32    buys, buy                bought
33    snaps, snap              snapped
34    exclaims, exclaim    exclaimed
35    bends, bend                 bent
36    finds, find                   found
37    shows, show              showed
38    makes, make             made
39    receives, receive    received
40    sits, sit                       sat

Special  questions

1 .Who wished very much that her child should learn to read?

2.Why did Dinah’s mother wish very much that her child should learn to read?

3.What did Dinah’s mother wish very much?

4.Whose mother wished very much that her child should learn to read?

5.Where is the young man from?

6. How did Dinah learn to read?